Plastic microbeads worden gedefinieerd als alle bewust toegevoegde, vaste plastic deeltjes van 5 mm of kleiner (microplastics), welke in een mengsel gebruikt wordt om te reinigen, te exfoliëren of te scrubben. De industrie stelt zich pro-actief op om mens en milieu te beschermen en heeft daarom haar verantwoordelijkheid genomen en vrijwillig plastic microbeads uitgefaseerd. Er is in het verleden bewust voor deze definitie gekozen, omdat dit de ingrediënten zijn met mogelijk de grootste impact als het gaat om een bijdrage aan het plastic afval in zee.
Van oudsher voegde de fabrikant soms plastic in de vorm van kleine bolletjes aan scrubproducten en tandpasta toe. Deze bolletjes schuren bij gebruik zachtjes tegen de huid of de tanden. Dit milde schuren is belangrijk om haar reinigende werking. In scrubproducten werkt de wrijving van de plastic bolletjes ook verzorgend: het stimuleert de bloedsomloop en de huid voelt zachter en gladder aan.
Deze kleine plastic bolletjes vormen de belangrijkste bron van microplastic in cosmetica. Daarom hebben bedrijven de plastic microbeads vervangen door andere, niet plastic ingrediënten. Andere ingrediënten die als scrubdeeltje kunnen worden gebruikt zijn bijvoorbeeld vruchtenpitten, zand of (het maalsel van) bamboe, silica of andere natuurlijke verbindingen.
Microplastics zijn vaste plastic deeltjes, kleiner dan 5 mm die gevonden kunnen worden als afval in het waterig milieu. De cosmetica industrie gebruikt de definitie die is opgesteld door het Europese Agentschap voor Chemicaliën (ECHA) en die is overgenomen door de Europese Commissie. Meer over deze definitie vindt u hier.
De definitie is gebaseerd op wetenschappelijke data. De definitie omvat de ingrediënten die mogelijk risico vormen dat ze in het milieu terecht en daar zouden kunnen bijdragen aan de problemen rondom plasticvervuiling.
Er kan dus niet gesteld worden dat alle polymeren zouden moeten worden verwijderd uit alle cosmetica. Daarnaast zijn er producten waarbij de microplastic deeltjes zo veranderen tijdens het gebruik, dat er geen sprake meer is van microplastic (bijvoorbeeld bij nagellak).
Microplastics hebben vaak een fundamentele functie in cosmetica. In bijvoorbeeld mascara kunnen microplastics ervoor zorgen dat de mascara niet van de wimpers valt, in anti-zonnebrandmiddel kunnen microplastics ingezet worden om het middel waterresistente eigenschappen te laten hebben. Andere voorbeelden zijn een betere afzetting van verzorgende ingrediënten op de huid en / of het haar. Of viscositeitscontrole (dikheid), zodat consumenten het product correct kunnen doseren en aanbrengen zonder al te veel shampoo te gebruiken of de shampoo door hun vingers te laten glijden onder de douche.
Op dit moment wordt veel onderzoek gedaan naar de effecten van (micro)plastics op organismen in de oceanen. De risico's voor mens en milieu zijn voor nu nog grotendeels onbekend.
In het kader van de discussie over vervuiling van de oceanen, wordt cosmetica als mogelijke bron genoemd, maar de microplastics kunnen ook afkomstig zijn van synthetische kleding na een wasbeurt of afgebroken grote stukken plastic (bijvoorbeeld van flessen, tassen, verpakkingsmateriaal). Microplastics die worden gevormd door de afbraak van grotere plastics worden secundaire microplastics genoemd. Terwijl de deeltjes die al bewust als microplastics aan producten zijn toegevoegd primaire microplastics worden genoemd.
In een hoog aangeschreven rapport van de Europese Commissie worden de verschillende bronnen die bijdragen aan het plastic afval in zee in kaart gebracht. De potentiële bijdrage van cosmetica wordt geschat rond de 0,3% van al het plastic in het waterig milieu.
De cosmetica-industrie is proactief om mens en milieu te beschermen en neemt het probleem van plasticvervuiling zeer serieus. Dit heeft ertoe geleid dat de microbeads vrijwillig uit de producten zijn gehaald.
Daarnaast innoveert de cosmetica-industrie continue met als doel de milieubelasting van ingrediënten zoals bijvoorbeeld microplastics te verminderen door het gebruik van alternatieven.
Het vervangen van microplastics is veel complexer dan dat het was voor de microbeads. Dit komt door de vaak fundamentele functies die de microplastics hebben op het cosmetische product.
Microbeads zijn te vergelijken met chocolade in een cake. Je kan een cake maken zonder chocolade en deze zal nog steeds een cake zijn. Microplastics zijn eerder vergelijkbaar met bloem of eieren: als je dat weghaalt zal de cake mislukken. Microplastics zijn veelzijdig in hun karaktereigenschappen. Vervang je de bloem (microplastic) met iets anders in je formule, dan zal het deeg (cosmetisch product) helemaal anders zijn, en dan krijg je geen cake zoals je hem gewend bent. Er is dus veel meer onderzoek nodig om microplastics in cosmetische producten te vervangen. Vooral zodat de producten hetzelfde kunnen blijven presteren (denk aan textuur, smeerbaarheid).
De cosmetica-industrie brengt producten voor de persoonlijke verzorging op de markt die iedereen van jong tot oud gebruikt voor de dagelijkse verzorging. Deze producten dragen bij aan verzorging, bescherming, hygiëne, zelfvertrouwen en welzijn. De industrie maakt haar producten voor mensen en wil zorgen dat zij er blij van worden. Als de industrie niet voldoende tijd krijgt om goede alternatieven te ontwikkelen, die veilig zijn voor mens en milieu, dan kan het zijn dat producten niet meer aan de verwachting van de consument voldoen.
Bij alle cosmeticaproducten worden de ingrediënten op het etiket aangegeven met hun INCI-naam. Op basis van alleen de INCI-naam kan echter niet bepaald worden of een product plastic bevat. Wat een stof een microplastic maakt, zijn namelijk de fysische eigenschappen die de stof heeft. IJs en water hebben bijvoorbeeld andere eigenschappen, maar zijn dezelfde chemische stof. Een ingrediënt kan daarom de ene keer wel en de andere keer geen risico vormen om bij te dragen aan het plastic afval in zee. Daarnaast betekent ook de toevoeging van het woord ‘poly’ voorafgaand aan een ingrediënt niet automatisch dat deze ingrediënten plastics zijn.
Een goed voorbeeld hiervan is polyethylene. Dit is een ingrediënt dat wordt gebruikt in cosmetica en dat in plasticvorm (zie de definitie van de Europese Commissie), maar ook in een niet-plasticvorm kan voorkomen.
De Beat the Microbead-app doet de aanname dat alle polymeren microplastics zijn en dat is te kort door de bocht. Meer hierover leest u hier. De Beat the Microbead-app brengt vele cosmetische producten onnodig in diskrediet, want uitsluitend de aanwezigheid van een synthetisch polymeer, betekent niet meteen de aanwezigheid van microplastics in het product. Wat een stof een microplastic maakt, zijn namelijk de fysische eigenschappen die de stof heeft. IJs en water hebben bijvoorbeeld andere eigenschappen, maar zijn dezelfde chemische stof. De cosmetica-industrie hanteert momenteel de definitie voorgesteld door de Europese Commissie die afwijkt van definities gebruikt door ngo’s. Het is helaas niet zo dat we kunnen bepalen aan de hand van een ingrediëntenlijst op bijvoorbeeld het etiket of een cosmetisch product microplastics bevat.
De Beat the Microbead-app maakt gebruik van een lijst met 520 polymeren die is gepubliceerd door het Europees Agentschap voor chemicaliën (ECHA). Deze lijst is verkregen via de database CosmEthics app. ECHA heeft niet zelf onderzoek verricht. ECHA heeft daarom bij de lijst duidelijk vermeld dat de stoffen op de lijst mogelijk onder bepaalde omstandigheden microplastic zouden kunnen zijn. Met een voetnoot bij de lijst met 520 stoffen, erkent ECHA zelf dat: “Not all uses of the polymers included in this list may meet the proposed microplastic definition. The INCI (International Nomenclature of Cosmetic Ingredients) name is sometime insufficient, as the phase of the material with the same INCI name may be different”.
De NCV begrijpt dat er consumenten zijn die graag willen weten of er microplastics in hun producten zitten. Zij kunnen het beste op de website van het bedrijf dat het product maakt kijken. Het bedrijf weet namelijk wél of er microplastics in het product zitten.
Humane veiligheidsevaluaties stellen dat microplastics in cosmetica veilig toegepast kunnen worden. Ook het Duitse RIVM (BfR) is tot deze conclusie gekomen.
Productveiligheid heeft de hoogste prioriteit voor de cosmetica-industrie. Voor ieder cosmeticaproduct geldt: vóórdat het op de markt komt, is het uitvoerig beoordeeld op veiligheid. Bij het uitvoeren van een veiligheidsbeoordeling wordt gekeken naar de eigenschappen van alle afzonderlijke ingrediënten die in het product worden gedaan. Er wordt ook bekeken of een stof op andere ingrediënten reageert, of het uitmaakt hoeveel ervan aan een product wordt toegevoegd en of de stof nog andere eigenschappen heeft naast de werking die nuttig is voor het product. Bij de productie wordt met al deze factoren rekening gehouden om te zorgen dat het eindproduct niet alleen goed werkt, maar ook zonder risico gebruikt kan worden. Daarnaast beoordeelt het onafhankelijk wetenschappelijk comité voor consumentenveiligheid van de Europese Commissie (het SCCS) de veiligheid en de gezondheidsrisico’s van stoffen voor gebruik in cosmetica. Zo kunt u er als consument op vertrouwen dat de cosmetica die u gebruikt veilig zijn.
Bioplastics zijn alle plastics die of biobased of biologisch afbreekbaar of beide zijn. Het verschil is dat biobased plastic iets zegt over de oorsprong van de plastic (geproduceerd uit planten) en dat biologisch afbreekbaar iets zegt over het einde van de levensduur. Dit betekent dat hoewel een plastic van planten wordt gemaakt, deze niet per se biologisch afbreekbaar zijn. Bioplastic is een overkoepelende term die wordt gebruikt voor:
Biobased plastics worden dus gevormd uit planten, echter betekent dit niet dat deze plastics in de natuur zomaar worden afgebroken. De biologische afbraak kan van dagen tot maanden en zelfs jaren duren.
