Dierproeven en cosmetica

Nee, het is in Nederland en heel Europa verboden om cosmeticaproducten op dieren te testen. Dierproeven voor de ontwikkeling van cosmetische producten zijn in Nederland al sinds 1997 verboden volgens de Wet op Dierproeven. Dierproeven voor cosmetica zijn sinds 2004 in heel Europa bij wet verboden. Dit is onder meer het gevolg van de ontwikkeling van alternatieve testmethoden. De werkzaamheid van cosmetica wordt getest op menselijke vrijwilligers.

Vanaf 11 maart 2009 worden er in Europa geen ingrediënten meer getest op dieren. De nieuwe cosmeticawetgeving, de Cosmeticaverordening, eist dat er vanaf 2013 geen cosmetica meer op de Europese markt is, waarvan de veiligheid van cosmetica en de ingrediënten in cosmetica (vanaf genoemde datum) op dieren is getest om aan de eisen van de cosmeticaverordening te voldoen. De veiligheid van cosmetica-ingrediënten in producten moet nu aan de hand van alternatieve testmethoden worden gegarandeerd.

Cosmetische ingrediënten die door een bedrijf worden gebruikt, zijn waarschijnlijk onderworpen aan de vereisten uit de REACH-verordening, dat is wetgeving op het gebied van chemische veiligheid. Helaas leidt de REACH-verordening soms tot het testen van stoffen op dieren. Voor het registreren van stoffen kan het voorkomen dat dierproeven nodig zijn. Dit geldt voor alle chemische stoffen die in Europa gebruikt worden (voor alle sectoren, niet alleen cosmetica). De mededeling van de Commissie uit 2013 en de ECHA-richtsnoeren over het raakvlak tussen REACH en de Cosmeticaverordening bevestigen dat als deze stoffen alleen in cosmetica worden gebruikt, zelfs testen voor REACH-doeleinden verboden zijn wanneer deze testen betrekking hebben op veiligheidseisen uit de Cosmeticaverordening (dwz veiligheid van consumenten).

 

 

• 1997: dierproeven voor de ontwikkeling, veiligheid en werkzaamheid van cosmetische producten in ons land worden verboden volgens de Wet op Dierproeven

• 2004: in heel Europa worden dierproeven voor cosmetische eindproducten bij wet verboden

• 2009: het testverbod op cosmetica-ingrediënten treedt in werking, én een handelsverbod treedt in werking voor cosmeticaproducten waarvoor huidirritatie-, oogirritatie- of acute toxiciteitsstudies met dieren zijn uitgevoerd met product, ingrediënten of combinaties van ingrediënten na genoemde datum

• 2013: het handelsverbod treedt definitief in werking als een dierproef is uitgevoerd met cosmeticaproduct, cosmetica-ingrediënten, of combinaties van ingrediënten na genoemde datum

Testverbod: het testverbod verbiedt het doen van dierproeven in de EU op cosmeticaproducten en ingrediënten om te voldoen aan de eisen uit de Cosmeticaverordening.

Handelsverbod: het handelsverbod verbiedt de verkoop van cosmetica als het product of de ingrediënten zijn getest op dieren, binnen én buiten de EU, om te voldoen aan de eisen uit de Cosmeticaverordening.

In de media zijn verschillende berichten verschenen over een nieuw besluit uit 2020 over dierproeven voor cosmetische ingrediënten. De uitspraak komt van het Europees Agentschap voor chemische stoffen, ECHA. De NCV begrijpt dat deze berichten alarmerend kunnen zijn, dus we willen graag bevestigen dat deze uitspraak niets verandert aan het strenge verbod op dierproeven voor cosmetische ingrediënten en producten in Europa, het strengste verbod op dierproeven voor cosmetica ter wereld. De uitspraken bevestigen eigenlijk de huidige Europese richtlijnen, en verzwakken het verbod op dierproeven niet.

Het besluit wordt door sommige organisaties vertaald als “maas” in de wet, maar het is belangrijk om te benadrukken dat cosmeticafabrikanten geen mogelijkheid hebben om het Europees verbod op dierproeven te omzeilen. De beslissingen van ECHA heffen de belangrijke verbodsbepalingen voor de Cosmeticaverordening voor dierproeven niet op.

De cosmetica-industrie en Europese functionarissen hebben in het verleden veel werk verzet om ervoor te zorgen dat REACH het strikte verbod op dierproeven voor cosmetica niet ondermijnt. Europese richtlijnen (zie ook "worden cosmetica-ingrediënten op dieren getest?") bevestigen dat als stoffen alleen in cosmetica worden gebruikt, zelfs testen voor REACH-doeleinden verboden zijn als deze testen betrekking hebben op de veiligheid van het cosmetische product voor de persoon die het gebruikt. De recente EU-uitspraak bevestigt deze richtlijn, omdat de tests in kwestie betrekking hebben op de veiligheid van werknemers, die geen deel uitmaakt van de Cosmeticaverordening. In dit geval kunnen dierproeven plaatsvinden in het kader van REACH, omdat de Cosmeticaverordening hierover geen wettelijke reikwijdte heeft.

De cosmetica-industrie heeft haar beste wetenschappers ingezet en miljoenen euro’s geïnvesteerd voor het ontwikkelen van alternatieve testmethoden, waarvoor geen dieren nodig zijn. Dankzij deze enorme bijdrage is de cosmetica-industrie toonaangevend op dit gebied en bestaat er al meer dan 25 jaar een toegewijde strategie voor de ontwikkeling van nieuwe testmethoden. De cosmetica-industrie werkt wereldwijd samen met belangenorganisaties voor dieren, academici, autoriteiten en regelgevers om deze methoden internationaal te promoten om te werken aan een einde aan dierproeven in alle sectoren.

 

Cosmeticaproducten zijn toegankelijk via verschillende kanalen, zoals de drogisterij, parfumerie, supermarkt en het internet. Cosmetica worden in Nederland sinds 1997 niet meer getest op dieren. Daarom kan de claim ‘niet getest op dieren’ of ‘proefdiervrij’ u soms op het verkeerde been zetten.

Op Europees niveau waar Nederland ook onder valt is er sprake van twee verboden.
Testverbod: het testverbod verbiedt het doen van dierproeven in de EU op cosmeticaproducten en ingrediënten om te voldoen aan de eisen uit de Cosmeticaverordening.
Handelsverbod: het handelsverbod verbiedt de verkoop van cosmetica als het product of de ingrediënten zijn getest op dieren, binnen én buiten de EU, om te voldoen aan de eisen uit de Cosmeticaverordening.

Wel moeten volgens de wetgeving alle ingrediënten op veiligheid zijn onderzocht. Daarom is elk ingrediënt ooit in het verleden met behulp van een dierproef getest. In dit opzicht kan dus geen enkel cosmeticaproduct volledig 'dierproefvrij' worden genoemd, zelfs niet nadat het verbod op dierproeven van kracht werd. Ook, zoals eerder besproken in deze FAQ, kan het zijn dat grondstofleveranciers voor de registratie van een grondstof op grond van REACH wettelijk worden verplicht om in vivo tests uit te voeren met een bepaald ingrediënt. Terug in de keten kunnen er dan ten behoeve van de registratie van een ingrediënt dierproeven zijn uitgevoerd. Dierproeven zijn onder REACH alleen aanvaardbaar als laatste redmiddel, als er geen andere methode kan worden gebruikt om de benodigde informatie te verstrekken.

Helaas wordt veiligheidsonderzoek met dieren door de overheid in sommige landen, zoals China, soms nog verplicht gesteld, dit ziet de cosmetica-industrie liever anders. De cosmetica-industrie zet zich actief in om ook de wetgeving in deze landen richting Europees voorbeeld te laten schuiven, door met deze landen in dialoog te blijven. De Europese industrie kan haar ogen sluiten voor dit probleem maar meer verschil kan zij maken door deze landen 'op te voeden' en het goede voorbeeld te geven. De cosmetica-industrie investeert daarom al vele jaren intensief in alternatieven voor dierproeven.

Gezien dierproeven voor cosmetica sinds 2004 verboden zijn, zou je alle cosmetica sinds 2004 'dierproefvrij' kunnen noemen. Wel moeten volgens de wetgeving alle ingrediënten op veiligheid zijn onderzocht. Daarom is elk ingrediënt ooit in het verleden met behulp van een dierproef getest. In dit opzicht kan dus geen enkel cosmeticaproduct volledig 'dierproefvrij' worden genoemd, zelfs niet nadat het verbod op dierproeven van kracht werd. Een lijst met 'dierproefvrije producten' zou daarom misleidend zijn.

Alternatieven zijn methodes van veiligheidsonderzoek van ingrediënten zonder dat daar dieren aan te pas komen. Het ontwikkelen van alternatieven is een complex en langdurig proces.  

Grote cosmeticaondernemingen die een eigen ontwikkelingslaboratorium hebben, zijn al tientallen jaren volop bezig met het ontwikkelen van alternatieven. De grootste uitdaging ligt bij het ontwikkelen van testen voor het bepalen van de schadelijkheid van ingrediënten in het lichaam. Het is ingewikkeld om een biologisch systeem na te bouwen, dat alle biologische processen van het menselijk lichaam natuurgetrouw nabootst. Toch zijn er de laatste jaren goede resultaten geboekt, bijvoorbeeld met de ontwikkeling van een kunsthuid van menselijke cellen. Wanneer een alternatieve methode ontwikkeld is, dient dit gevalideerd en goedgekeurd te worden door de EU.

In 2016 heeft Cosmetics Europe (CE) het 4-jarige onderzoeksproject, Long Range Science Strategy (LRSS), gelanceerd. Het project bestaat uit een samenwerking van verschillende partijen die hun expertise samenbrengen op de 5 belangrijkste aspecten voor het evalueren van de veiligheid van cosmetische ingrediënten; oculaire toxiciteit, genotoxiciteit / mutageniteit, huidsensibilisatie, toxicokinetiek en toxicodynamica. Het doel van de LRSS-programma is om dierproefvrije veiligheidsbeoordelingen van cosmetische ingrediënten te maken, door middel van ‘non-animal new approach methodologies’ (NAMs). Lees meer op de speciale website.

Inmiddels heeft de EU meerdere alternatieve methoden voor dierproeven formeel beoordeeld en geaccepteerd. Die methoden moeten verplicht worden gebruikt. Enkele andere door de industrie ontwikkelde methoden worden nog door de Europese Autoriteiten geëvalueerd. De cosmetica-industrie hoopt op een snelle goedkeuring hiervan.

Nieuwe alternatieve methoden voor de veiligheidsbepaling van (cosmetica-)ingrediënten worden aangemeld door de onderzoeker(s) bij de Europese Commissie. Zij beoordeelt de betrouwbaarheid en geschiktheid van deze nieuwe testen. Pas na goedkeuring mag een dierproef worden vervangen door het alternatief. De gestelde eisen voor de evaluatie van nieuwe testen zijn hoog, dit is noodzakelijk om de betrouwbaarheid van de testmethode te waarborgen. Deze hoge eisen vertragen wel de snelheid waarmee alternatieven beschikbaar komen.

Wij gebruiken cookies om uw gebruikerservaring te verbeteren.
Door dit aan te vinken, wordt er een cookie geplaatst om de popup te verbergen. Deze cookie bevat geen persoonlijke informatie

Ik accepteer het gebruik van cookies